Od lewej logotypy Szkoły Podstawowej nr 5 w Malborku oraz Przedszkola nr 1 w Malborku, źródło zdjęcia: Freepik

Programy Profilaktyczne

♥POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY CZYLI JĘZYK ŻYRAFY

„Żyrafa” – okazałe i łagodne zwierzę – stała się z kilku powodów symbolem języka bez przemocy. Jest ona ssakiem lądowym, o największym sercu w porównaniu do masy ciała. Nie ma też zwierzęcia, którego szyja umożliwia dobry ogląd, czyli zdolność „widzenia dalej”. Szyja żyrafy symbolizuje również odwagę „odkrycia” głowy i wypowiadania swojej szczerej, subiektywnej prawdy, a także odkrycia się na ewentualne zranienie. Prawda oznacza w modelu Porozumienia Bez Przemocy świadomość uczuć i potrzeb oraz umiejętność ich wyrażania, a także zdanie sobie sprawy z faktu, że inni mogą przyjąć daną sytuację zupełnie inaczej. Długa szyja to również symbol umiejętność wsłuchania się w uczucia i potrzeby kryjące się za agresywnym zachowaniem osoby, z którą się porozumiewamy. To, co dla ludzi jest najważniejsze w procesie porozumiewania się, to szczerość i umiejętność słuchania, które są podstawą metody Porozumienia Bez Przemocy.

Założenia programu:
Jeśli nasza cywilizacja ma przetrwać – ludzie muszą znaleźć sposób na pokojowe współistnienie i wzajemne poszanowanie swoich podstawowych praw. W procesie integracji europejskiej szczególne znaczenie ma edukacja w duchu tolerancji i dialogu, z zachowaniem szacunku dla różnic i indywidualnych potrzeb, sprzyjająca harmonijnemu rozwojowi wszystkich osób zaangażowanych w procesy wychowawcze – uczniów i pedagogów.
Jednym z warunków przywracania ładu między ludźmi w mikro- i makroskali jest system porozumiewania się oparty na empatii i poszanowaniu rozmówcy, w przeciwieństwie do języka pełnego przemocy, prowadzącego do nieporozumień, konfliktów i agresji.
Niezwykle skuteczną metodą komunikacji, opartą na uniwersalnych ludzkich wartościach znaną w wielu krajach na całym świecie, wartą upowszechnienia również w polskich warunkach jest „Porozumienie Bez Przemocy” autorstwa Marshalla B.Rosenberga. System edukacji powinien wyposażyć młodzież w umiejętność komunikowania się za pomocą Porozumienia Bez Przemocy umożliwiającą rozpoznanie swoich uczuć i potrzeb, co jest niezbędnym warunkiem harmonijnego rozwoju i samorealizacji. Ta metoda porozumiewania się, oparta na szacunku i empatii sprzyja również budowaniu wzajemnych, satysfakcjonujących relacji międzyludzkich.
Szkoły mogą być przestrzenią wzajemnego szacunku, w której ceniona jest autonomia, indywidualne różnice, niezależne myślenie i otwarty dialog.
Program powstaje z myślą o twórczych, gotowych do współpracy na wzajemnie uczciwych warunkach, nauczycielach i uniach. Aby ta współpraca była możliwa – potrzebują umiejętności szczerego wyrażania siebie i nawiązywania empatycznego kontaktu z innymi poprzez czteroelementowy proces opisany przez M.B.Rosenberga w systemie „Porozumienie Bez Przemocy”.

Program „Porozumienie w szkole” powstał w oparciu o „POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY”. Zakłada, że szkoły mogą być bezpieczną przestrzenią wzajemnego szacunku, w której ceniona jest autonomia, indywidualne różnice, niezależne myślenie i otwarty dialog. Atmosfera sprzyjająca harmonijnemu rozwojowi wszystkich osób zaangażowanych w procesy wychowawcze – uczniów, pedagogów, rodziców, pracowników administracyjnych powstaje w szkołach, gdzie używany jest system komunikacyjny wspierający procesy samopoznania i tworzenie wzajemnych satysfakcjonujących relacji między ludźmi.
Program „Porozumienie w szkole” może wspierać realizację wielu celów: •
Doskonalenie pracy szkół. •
Podnoszenie kultury wychowawczej szkoły. •
Umożliwienie w większym stopniu realizacji potrzeb wszystkich podmiotów uczestniczących w procesie edukacji – uczniów i ich nauczycieli, wychowawców. •
Wyposażenie pedagogów i uczniów w umiejętność komunikowania się między sobą w sposób pełen wzajemnego szacunku dla uczuć i potrzeb. •
Budowanie demokratycznego modelu szkoły uwzględniającego potrzeby i uczucia uczniów i nauczycieli. •
Zapobieganie konfliktom i nieporozumieniom poprzez odkrywanie ich źródeł tkwiących w sposobach porozumiewania się. •
Upowszechnianie postawy wzajemnego szacunku w relacjach szkolnych. • Wspieranie w pokonywaniu typowych trudności, jakich doświadczają uczniowie (trudności adaptacyjne, niepowodzenia w nauce, poczucie zbyt wysokiego stresu, konflikty rówieśnicze, doświadczanie przemocy •
Wspomaganie rozwoju pedagogów w zakresie kompetencji osobistych i zawodowych. •
Podniesienie poziomu satysfakcji zawodowej. •
Zapobieganie efektowi wypalenia się, kryzysom i chorobom zawodowym. •
Ułatwienie realizacji zadań wychowawczych. •
Podniesienie umiejętności nawiązywania konstruktywnej współpracy w ramach zespołu nauczycielskiego.

Gdy rozmawiają dwie osoby, między którymi panują dobre stosunki, mogą posłużyć się dowolnymi słowami. Zrozumieją się, ponieważ skłonne są usłyszeć to, co kryje się za słowami, bez zbytniego koncentrowania się na treściach wypowiadanych zdań. Ich komunikaty będą czytelne bez względu na użyte sformułowania. Celem metody Porozumienia Bez Przemocy jest w pierwszym rzędzie budowanie kontaktu poprzez odpowiednio formułowane komunikaty i zdolność słuchania. Może to w wielu sytuacjach prowadzić do szybkiego wyjaśnienia drażliwej sytuacji, natychmiastowego budowania zrozumienia i zakończenia tematu. „Żyrafa” ułatwia sobie życie. Po prostu wyraża uczucia i potrzeby. Zamiast ogólnikowego „przepraszam” mówi: „Czuję się samotna i zawiedziona, gdybym wiedziała, jak bardzo cię to zrani, postąpiłabym inaczej”. Następnie gotowa jest wysłuchać i okazać empatię dla całego bólu, który odczuwa drugi człowiek. Jest przy tym przekonana, że nie jest odpowiedzialna za reakcje innych, co ułatwia jej słuchanie i ignorowanie wewnętrznego „szakala”, który cały czas przypomina jej, czym zawiniła, i usiłuje wzbudzić poczucie winy.
KURS „POROZUMIENIE BEZ PRZEMOCY” w Szkole Podstawowej Nr 5

♥MÓJ MAŁY ŚWIAT

Program „Mój Mały Świat” został stworzony z myślą o dzieciach ze specyficznymi trudnościami w nauce, z tzw. dysleksją rozwojową.
Sytuacja dziecka dyslektycznego w szkole jest bardzo trudna. Początkowe niepowodzenia stają się często przyczyną zniechęcenia dziecka do nauki.
Głównym założeniem programu jest pomoc uczniom, u których rozpoznano specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, poprzez organizację zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, zwanych także zajęciami reedukacyjnymi.

Celem zajęć jest łagodzenie skutków zaburzeń dyslektycznych oraz wzbudzenie motywacji do współdziałania dziecka w pracy wyrównawczej.
Proces reedukacji oparty jest na działaniu trójtorowym, polegającym na integracji oddziaływań korekcyjnych z 3 źródeł: środowiska domowego, szkolnego oraz reedukatora. Ważnym zadaniem zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się(tzw. mocnych stron dziecka), aby stały się wsparciem dla funkcji zaburzonych lub by mogły je zastąpić w razie potrzeby. Niezwykle istotne jest stworzenie na zajęciach reedukacyjnych atmosfery sprzyjającej dobremu samopoczuciu dziecka, która w dużym stopniu wpływa na przywrócenie wiary we własne możliwości.
MUZYKA, RUCH SŁOWO. Rytmika z elementami logorytmiki i MDS (Metoda Dobrego Startu)

Założenia: Głównym założeniem przedmiotu jest połączenie Metody Dobrego Startu z wybranymi elementami rytmiki i logorytmiki, aby harmonijnie i wszechstronnie oddziaływać na rozwój psychomotoryczny dziecka, przez co ułatwić mu naukę pisania i czytania. Zaproponowane metody nawzajem się uzupełniają. W ich zakres wchodzą:
– ćwiczenia ruchowe (usprawniające motorykę dużą i małą, kształcące orientację przestrzenną)
– ćwiczenia słowno-ruchowe (związane z rytmizowaną mową, usprawniające narządy artykulacyjne oraz kształcące postawę twórczą dzieci)
– ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe (dzieci pracują na konkretnych wzorach figur lub liter)
– ćwiczenia relaksacyjne (mające na celu wyciszenie psychoruchowe).
W proponowanych ćwiczeniach umuzykalnienie ustępuje miejsca właściwościom korekcyjnym ćwiczeń. Ćwiczenia adresowane są do dzieci o prawidłowym rozwoju w celu stymulowania go, jak i do dzieci o zaburzonym rozwoju w celu rehabilitacji zaburzeń rozwojowych. Podczas zajęć wykorzystywane są możliwości twórcze dzieci.
mgr Dorota Grochecka

♥NAUCZANIE DZIECI WARTOŚCI

Realizację programu „Nauczanie dzieci wartości ” w Szkole Podstawowej nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi im. UNICEF rozpoczęto w roku szkolnym 2003/2004. Programem objęte zostały klasy I-VI. Zajęcia koontynuujemy do dzisiaj.
Program ma na celu m. in.:
– kształtowanie w dziecku systemu i hierarchii wartości,
– rozwijanie w dziecku wewnętrznej niezależności i indywidualności,
– wprowadzanie dziecka w świat pojęć abstrakcyjnych oraz dokonywania wyboru i rozumienia pojęć dobra i zła, uwrażliwianie na piękno i dobro,
– odróżnianie tego, co rozwija i umacnia, od tego, co szkodzi i niszczy rozwój człowieka i więzi z innymi ludźmi.
Program polega na wprowadzaniu do systemu wartości moralnych uczniów cech istotnych dla ich postawy wobec siebie i innych. Stosowana jest metoda, która obejmuje nauczanie dziesięciu wartości – bo tyle miesięcy ma rok szkolny.
Wartości zostały podzielone na dwie kategorie:
– WARTOŚCI BYCIA, (aby być człowiekiem uosabiającym daną cechę): uczciwość, odwaga, odpowiedzialność, prawdomówność, tolerancja,
– WARTOŚCI DAWANIA (nasze zachowania wobec innych ludzi): szacunek, miłość, przyjaźń, altruizm, sprawiedliwość.
W każdym miesiącu nauczyciele skupiają się na nauczaniu jednej wartości i mają do dyspozycji wiele sposobów na realizację zadania, np. czytanie bajek lub opowieści i omawianie z dzieckiem konkretnych cech i zachowań, gry, rozmowy, odgrywanie ról i scenek. Dla każdej z grup wiekowych nauczyciele planują odmienne formy pracy indywidualnej lub zbiorowej, w grupach lub zespołach, klasie lub domu. Dobór odpowiednich metod pracy ma na celu pobudzenie uczniów do aktywnego zdobywania wiedzy i umiejętności. Ustalony został następujący rozkład omawianych wartości w kolejnych miesiącach:
1.UCZCIWOŚĆ – wrzesień.
2. PRAWDOMÓWNOŚĆ – październik.
3. TOLERANCJA – listopad.
4. ALTRUIZM – grudzień.
5. PRZYJAŹŃ – styczeń.
6. MIŁOŚĆ – luty.
7. ODWAGA – marzec.
8. ODPOWIEDZIALNOŚĆ – kwiecień.
9. SZACUNEK – maj.
10. SPRAWIEDLIWOŚĆ – czerwiec. W klasach I-III w nauczaniu zintegrowanym zespół nauczycieli sporządził po 20 konspektów dla poszczególnych poziomów klas ułatwiających przeprowadzenie zajęć wprowadzających lub utrwalających rozumienie różnych wartości moralnych. Podobnie nauczyciele w klasach IV-VI przygotowali cykle lekcji z zakresu treści objętych programem, które realizowane są na zajęciach języka polskiego, historii i społeczeństwa, sztuki, jak również religii, wychowania fizycznego i godzinach wychowawczych. Organizowane są konkursy i festiwale, wykonywane gazetki związane tematycznie z omawianymi w poszczególnych miesiącach wartościami.
Szkoła Otwartych Serc dąży do tego, aby uczniowie umieli odróżnić to, co moralnie dobre i godziwe, od tego, co złe, niegodziwe z moralnego punktu widzenia. Ucząc wartości chce pomagać dzieciom ukształtować mocny charakter, który pozwoli w przyszłości oprzeć się złym wpływom, gdyż wartości przynoszą pożytek zarówno tym, którzy je stosują, jak i tym, wobec którym są stosowane. Kształtują dobrych ludzi i lepsze życie.

♥STRAŻNICY UŚMIECHU

W 16 klasach naszej szkoły prowadzony jest pilotażowo program program profilaktyczny Straznicy Uśmiechu. Program jest wdrażany przez Centrum Metodologiczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej z Warszawy pod kierunkiem trenera p. Marii Skowrońskiej. Właśnie nauczyciele zakończyli zajęcia warsztatowe w poszczególnych klasach. Uczniowie zostaną uroczyście pasowani na Strażników Uśmiechu na uroczystym spotkaniu. Za zangażowanie otrzymają znaczki Strażników Uśmiechu.
Program „Starżnicy Uśmiechu” to cykl warsztatów psychoedukacyjnych przeznaczonych do realizacji z dziećmi w przedziale wiekowym od 5 do 10 lat w ramach projektu „Porozumienie w Szkole” . Celem programu jest wspomaganie rozwoju samoświadomości, kształtowanie umiejętności życiowych oraz społeczno-emocjonalnych dzieci i młodzieży. Wspólne zajęcia prowadzone w atmosferze zabawy pomagają dzieciom:
• osiągnąć emocjonalną stabilizację,
• rozwijać zdolności przezwyciężania trudnych stanów emocjonalnych,
• wyrażać własne zdanie,
• dowiedzieć się czegoś nowego o sobie,
• doskonalić umiejętności porozumiewania się z ludźmi,
• budować zaufanie w stosunku do siebie i innych,
• rozwijać poczucie własnej wartości,
• umacniać i zawiązywać nowe przyjaźnie,
• nauczyć się lepiej rozumieć i szanować siebie i innych.